Malatya’ya gideceğimi söylediğimde herkes benden birebir şeyi istedi: Kayısı. Hakikaten de pek çoğumuz için bu kent kayısı manasına geliyor. Malatya’ya girer girmez gördüğüm devasa kayısı heykeli de, kent halkının ‘altın’ diye andığı bu meyvenin kıymetinin adeta bir ispatı…
Kayısı şöyle dursun; kent bugünlerde bir diğer bedeliyle isminden kelam ettiriyor: Malatya’nın Battalgazi ilçesindeki Arslantepe Höyüğü. Birinci olarak 2014’te UNESCO Dünya Kültür Mirası Süreksiz Listesi’ne alınan höyük geçtiğimiz günlerde listeye kalıcı olarak girmeye hak kazandı. Anadolu’nun bilinen en eski kent devleti olan Arslantepe Höyüğü, 30 metreyi aşan yükseklikteki hafriyat alanında binlerce yıllık tarihi katmanlaşmış formda içinde barındırıyor.
EN ESKİ DEVLETLERDEN BİRİ
MÖ 5 bin ile MS 11’inci yüzyıla kadar iskân edilen yerleşimde ortaçağ mezarlığının, Roma köyünün, Hitit sarayının, birinci tunç çağlarına ilişkin yerleşimlerin kalıntıları, insanlık tarihinin birçok devrine tıpkı anda bakmamızı sağlıyor. Ekonomik, politik, dinî ve yönetimsel bir merkez olarak bilinen Arslantepe’de ortaya çıkarılan anıtsal kamu binası, çanak-çömlekler, metal silahlar, mühür baskılar dünyanın en erken devlet sistemlerinden birinin burada doğduğunu belgeliyor.
Höyüğün, Dünya Mirası listesine girmesinde büyük hisseye sahip olan Prof. Dr. Marcella Frangipane’den de bahsetmeden geçmeyelim.
30 yılı aşkın müddettir Arslantepe’de hafriyat alanı başkanlığı yapan ve geçen yıl emekli olan İtalyan araştırmacının bu kadar yıldır topraklarımızda verdiği emeğe hayran kalmamak mümkün değil.
Höyük ziyareti dışında, kentin havasını solumak, biraz alışveriş yapmak ve de meşhur zırh kebabının tadına bakmak isterseniz merkezdeki Şire Pazarı ile Bakırcılar Çarşısı’nın yolunu tutabilirsiniz.
Malatya’nın ünlü el dokuması perdeleri, yazmaları, kilimleri, bakır mutfak eşyaları buradan alabileceğiniz ikramlıkların başında geliyor. Varsayım edeceğiniz üzere, Malatya iktisadının temelinde oturan kayısı her şeyde kullanılıyor. Pazarlarda yalnızca kurusu değil, reçeli, çekirdeği, marmelatları ve atıştırmalıkları bol bol mevcut. Alışverişten sonra lezzetli bir öğün için Bakırcılar Çarşısı’nın içerisindeki Öz Güngör Kebapçısı’nı ziyaret edebilirsiniz. Vedat Milor’un 5 yıldız verdiği bu yere, zırh kebabını denedikten sonra 1 yıldız da siz ekleyeceksiniz.
Malatya’ya gitmişken Nemrut Dağı’nı görmeden olmaz. Bir tarafı Malatya’ya, öbür tarafı Adıyaman’a komşu bu tabiat ve kültür olağanüstüsü her iki vilayet tarafından da sahiplenilmiş. Her ne kadar kaynaklarda Adıyaman’a bağlı görünse de Nemrut’a Malatya tarafından çıkmak çok daha rahat. 1987 yılında, UNESCO Dünya Mirası listesine giren Nemrut Dağı 2.150 metre yüksekliğinde… Elbet, Türkiye’de güneşin doğuşunun ve batışının izlenebileceği en hoş noktalardan biri.
DOĞAL SEYİR TERASI
Doruğuna çıkmak yaklaşık üç saat sürüyor. Yolu biraz zahmetli olsa da doruğa çıktığınızda tüm zahmetleri unutuyorsunuz. Günbatımının bu kadar eşsiz olduğu, dünya üzerinde çok nadir nokta vardır diye düşünüyorum. Alışılmış burayı bu kadar eşsiz kılan bir öbür faktör de Kommagene Krallığı’na ilişkin kalıntılar… Yüksekliği 10 metreyi bulan büyüleyici heykeller ve metrelerce uzunluktaki kitabeler sizi vakitte seyahate çıkarıyor.
Adeta bir açık hava müzesi olarak hizmet veren yerleşim her yıl milyonlarca turiste konut sahipliği yapıyor.Türkiye’de giderek yaygınlaşan kristal cam teraslardan Malatya da nasibini almış.
Yerden 240 metre yükseklikteki Levent Vadisi Seyir Terası, Malatya’nın Akçadağ ilçesinde. Dünyanın en değişik doğal oluşumlarından birine sahip vadinin duvarlarında çok sayıda mağara da var. Malatya merkezden seyahat yaklaşık yarım saat sürüyor. Terasın kapalı ve açık kısımları mevcut. Ancak üzerine çıkmak biraz cüret istiyor.
Turistler için tanınan duraklardan biri de Malatya Darende’deki Tohma Kanyonu. Dik kayalıkların oluşturduğu vadinin bir tarafından gürül gürül Tohma Çayı akarken öteki yanda buradan akan suyla beslenen Kudret Havuzu yazın serinlemek isteyen ziyaretçileri ağırlıyor. Bayanlar ve erkekler için ziyaret günleri farklı. Darende’de cami, türbe ve oturma alanlarından oluşan Somuncu Baba ve Günpınar Şelalesi de görülmeye paha.
LİSTEYE EKLEYİN
– Kentin konut sahipliği yaptığı uygarlıkların izlerini görmek için Malatya Arkeoloji Müzesi’ni,
– Klâsik bir Malatya meskeni halinde düzenlenmiş Kültür Evi’ni,
– Sanat Sokağı’ndaki Fotoğraf Makinesi & Radyo Gramofon Müzesi’ni,
– Yeşilyurt’taki Gündüzbey Evleri’ni,
– 1637 yılında yapılan Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı’nı,
– 1224 yılında Selçuklu hükümdarı Alaaddin Keykubat periyodunda inşa edilen Ulu Cami’yi…
Hürriyet
