Şık mimarisiyle dev bir tabiat parkını anımsatan Prens Adaları’nın en büyüğü Büyükada, denizin kucağındaki balık lokantaları, müziklere mevzu olmuş günbatımları ve mimoza kokulu bahçeleriyle bizi bekliyor. Büyükada’ya sabahın erken saatlerinde geçtiyseniz, seyahate başlamadan evvel kahvaltı keyfi yapmanızı öneririm. Oyunbaz martıların çığlıkları, hafif bir rüzgâr, fayton ve dalga sesleri de ikramınız oluyor.
İster kahvaltıdan evvel olsun ister sonra Büyükada İskelesi’ni gözden kaçırmayın. Osmanlı devri neoklasik mimari akımının Büyükada’daki temsilcisi olan iskele binası, İstanbul’daki benzerlerinin en şık örneklerinden. 1914’te yapılan iskelenin mimarı Mihran Azaryan. İskelenin çinileriyse Kütahyalı Mehmed Emin Efendi tarafından yapılmış. İstanbul iskeleleri içinde yepyeni halini koruyabilmiş ender örneklerden biri ve farklı bir geçmişi var: 1920’li yılların ünlü Prinkipo Lokantası, iskelenin üst katında hizmet vermiş. Kubbeli çatısı, çini süslemeleri, sütunlu terası ve renkli pencereleriyle gösterişli bir görünüme sahip olan iskelede, 1950’lerde adanın birinci kışlık sineması açılmış.
YALILAR VE KÖŞKLER
İskeleden uzaklaşıp büyük bahçeli tarihi köşklerin yoğunluk gösterdiği Çankaya Caddesi’ne çıkıyorum. 19’uncu yüzyılın ortalarından itibaren, başta varsıl azınlıkların, Osmanlı bürokrat ve sosyetesiyle küçük bir sanatçı topluluğunun ikamet ettiği Büyükada, kısa müddette seçkin bir sayfiye merkezi haline gelmiş. Adadaki en değerli köşkler ortasında Çankaya Caddesi’nin başındaki, bir vakitlerin Çankaya Oteli birinci sırada. Dört katlı, 22 odalı beyaz Agopyan Köşkü’nün az ilerisinde 1878’de yapılmış, İtalyan estetiği taşıyan Fabiato Köşkü var. Bunun çabucak çaprazında Hükümet Konağı olarak kullanılan Hacapulos Köşkü yükseliyor. Yolun devamı bir periyodun tesirli yayın organı olan Levant Herald gazetesini yayımlayan Mizzi’nin kuleli köşküne çıkıyor. Adanın en süslü ahşap binası olarak tanınan Con Paşa Köşkü de 78 numarada. Keyifli bir kahve molasının akabinde yürüyüşe devam ediyorum. Çankaya Caddesi’ni izleyip Değirmen Plajı’nı geçince Lisan Burnu’na ulaşacaksınız. Denize bir lisan üzere uzanan görünümünden dolayı bu ismin verildiği geniş çamlık, piknik ve dinlenme alanı olarak düzenlenmiş. Tam karşısında uzanan Heybeliada’nın art yüzünde güneş battığı için adada günbatımının en iyi izlenebildiği yer olarak anılan kırlık alanın hoşlukları müziklere husus olmuş. Ünlü muharrir ve tarihçi Ahmet Refik Altınay’ın yazdığı “Yine bu yıl ada, sensiz içime hiç sinmedi; Dil’de yalnız dolaştım daima, gözyaşlarım hiç dinmedi” kelamlarıyla başlayan müziği buranın romantik atmosferini özetliyor. Burnun güney kıyısında yazın denize girilebilen Yörükali (Yorgoli) Plajı uzanıyor. Civardaki çay bahçelerinde dinlenip bir şeyler içmek de mümkün.
PAPATYALAR ORTASINDA…
Sırada, hoş bir günde burada yapılacak en iyi aktiflik olan Aya Yorgi Doruğu yürüyüşü var. Birlik Meydanı’ndaki çay bahçesinde soluklandıktan sonra, artık adanın en yüksek zirvesi olan 203 metrelik Aziz Tepe’ye (Aya Yorgi) hakikat yola koyuluyorum. Dilek Yolu da denen ve her inançtan insanın taşlık yolun iki yanındaki makiliklere küçük bezler bağladığı yokuşun ucu, Agios Georgios Kilisesi ve Manastırı’na varıyor. Rivayete nazaran Doğu Roma İmparatoru Fokas, 963 yılında etrafına şifalar dağıtan Kapadokyalı Aziz Georgios ismine bu manastırı yaptırmış. 23 Nisan ve 24 Eylül’de ziyaretçi akınına uğrayan dorukta şirin bir yeşil alan göze çarpıyor. Adanın en yüksek noktasındaki bu yer, ziyaretçilerine panoramik bir İstanbul görünümü sunuyor. Masa ve sandalyeler, papatyalı çimenlerin üzerine ve kayaların ortasına dağılmış.
Dönüşte Adalar Müzesi’ne uğrayıp edindiğimiz bilgileri pekiştirmekte fayda var. Buradan müzenin olduğu yere kadar yürümek size güç gelirse Birlik Meydanı’ndan elektrikli araçlara binip vakit kazanabilirsiniz. İstanbul adalarının barışçıl ve çokkültürlü geçmişini gelecek kuşaklara taşıyan Adalar Müzesi, hoş bir yerde hizmet veriyor. Adalar’a yayılan müze temasıyla kurulan yerin ana binası ve kalıcı stantları, Aya Nikola mevkisindeki Hangar Binası’nda. İstanbul’un birinci çağdaş kent müzesi unvanına sahip olan yer, Adalar’ın geçmişini yüzlerce nesne, 20 bin evrak, 6 bin fotoğraf, belgesellerle ziyaretçilerin beğenisine sunuyor. Müze, Adalar’ın kentsel tarihine odaklanan Osmanlıca evrak arşivine de sahip. www.adalarmuzesi.org
NİHAL İLE BEHLÜL’ÜN KAVUŞTUĞU YOL
Osmanlı’dan yadigâr: 1895’te ibadete açılan Hamidiye Mescidi, İkinci Abdülhamit’in buyruğuyla inşa edilmiş. Kesme küfeki taştan yapılmış olan iki katlı mabedin tek şerefeli minaresinin kapısı avluya açılıyor. Son cemaat yerinin tavan göbeğinde, iki yanında hilal motifi olan sekiz köşeli bir yıldız görülüyor. Caminin duvarları ve pencere içleri mavi, lacivert ve sarı kalem işiyle bezenmiş. Bayanlar mahfilini örten aynalı tonozun dışı kurşun, içi bitkisel süslemelerle kaplanmış. Tavan üç adet dökme demir kandil askılığıyla donatılmış.
Âşıklar Yolu: Adanın ikinci büyük yükseltisi olan 164 metrelik Hristo Tepesi’nin yamacında ağaçların gizlediği Âşıklar Yolu kıvrılıyor. Burada çam ve reçine kokuları eşliğinde yürüyebilir; ıssız patikalarda kozalaklar toplayıp çam iğnelerinden kolyeler, papatyalardan taçlar yapabilirsiniz. Ayrıyeten Halit Ziya Uşaklıgil’in ‘Aşk-ı Memnu’ romanında Nihal ve Behlül’ü burada kavuşturduğunu biliyor muydunuz?
Ahşap Saray: Zirvenin en yüksek noktasında perili köşkü andıran görünümüyle Rum Yetimhanesi, derin bir ıssızlık içinde heyula üzere yükseliyor. 1898’de bir Fransız şirketi tarafından otel olarak yapılan bu bina, Avrupa’nın birinci, dünyanın ikinci büyük ahşap yapısı. 102,5 metre uzunluğunda ve 35 metre genişliğindeki beş katlı binada onarım çalışmalarının başladığını hatırlatalım.
Hürriyet
