Tarihçi ve profesyonel rehber olarak geçen 35 yıl içinde daima hareket halindeydim. Binlerce insan tanıdım bu seyahatler sayesinde. Alışılmış bir sürü de anı biriktirdim. Bu anılarımın ortasına ekleyeceğim bir olayı da pandemi devrinde yaşadım. Avusturya’daki Vivamayr Maria Wörth sıhhat merkezine gitmek için Lübliyana Havalimanı’na indiğimde yine farklı bir coğrafyada olmanın keyfini hatırladım. Üstelik çok sevdiğim Slovenya’daydım. Size Slovenya’yı tek cümlede şöyle özetleyebilirim: Tıpkı gün içinde Alp Dağları’nda tabiatla baş başa keyif yapıp Akdeniz’in ılık sularına kendinizi bırakabilirsiniz.
Avrupa’da birinci demokrasi
İsviçre’nin yarısı kadar bir yüzölçümüne sahip Slovenya. Otomobille dolaşmayı sevenlerdenseniz karlı dağlar, yeşil ormanlar, derin vadiler, mağaralar ve üzüm bağlarıyla bu ülke sizi kendine hayran bırakacak. Ülkenin yüzde 57’si ormanlarla kaplı. Slovenya’nın dağlarına Sezar’ın onuruna Julian Alpleri demişler. Slovenler Avrupa’nın birinci demokrasisine sahip olduklarını tez ediyor. 7’nci yüzyılda Karintiya Düklüğü’nü kuran ataları asillerin değil, sıradan insanların oylarıyla seçilirmiş. Hatta Thomas Jefferson Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi’ni hazırlarken bunu göz önünde bulundurmuş.
Pozisyonu gereği bağımsızlığını kazanana kadar hareketli bir tarihi olmuş ülkenin. Epeyce uzun bir mühlet, 1350’lerden 1918’e kadar Avusturya denetiminde kalmış. 1. Dünya Savaşı’nın akabinde ülkenin batı kısmı savaş tazminatı olarak İtalya’ya verilmiş, Kuzey Karintiya ise Avusturya’da kalmış. Slovenya’nın kalan kısmı da Yugoslavya’nın bir kesimi haline gelmiş. 2. Dünya Savaşı’nda Nazi işgaline karşı direnmişler, İtalya’ya verdiklerini geri almışlar lakin bu sefer de Trieste ve Gorizia elden gitmiş. Tito devrinde Slovenyalılar küçük nüfuslarının 2 buçuk kat ziyadesiyle iktisada dayanak oldular. Sonunda Yugoslavya’dan ayrılarak tam bağımsızlıklarını
25 Haziran 1991 tarihinde elde ettiler. Ülke 2004 yılından beri hem NATO hem de Avrupa Birliği üyesi. Ülkenin başşehri olan Lübliyana’da sahiden kendinizi bir masal diyarında hissedeceksiniz. Kent, mimarisi, kalesi, yeşil alanları ve gece hayatıyla Avrupa’nın yükselen yıldızı. Yaklaşık iki saat içinde dolaşabileceğiniz bu sevecen kentte gezmeye Lübliyana Kalesi’nden (Ljubljanski Grad) başlayın. En kolay yoldan, görüntüyü izleyerek fünikülerle çıkabileceğiniz kaleden bütün kenti seyredin. 15’inci yüzyıldan sonra askeri gayeli kullanılan kalenin avlusuna giriş fiyatsız lakin hoş bir görüntü için kulesini tercih edin. Kentin merkezi Ljubljanica Irmağı kıyısındaki Üçüz Köprü’den geçip öteki tarafındaki eski kente ulaşabilirsiniz.
Bu kentin mimarisine büyük katkı sağlayan Joze Plecnik (1872-1957) isminden bahsetmezsek bir şeyler eksik kalır. Bu mimar ırmağın üzerindeki 1842’den kalma Üçüz Köprü’ye iki köprü daha ek edip güzel bir imaj yaratmış. Köprülerin üzerinde ve ırmak boyunca pazar günleri antikaların da satıldığı bir pazar kuruluyor. Irmak üzerinde Plecnik’in yaptığı Merkez Çarşı’da mola vermeyi ihmal etmeyin. Üçüz Köprü’nün öteki yanında ise 18’inci yüzyıldan kalma St. Nicholas Katedrali ve ejderhaları kentin sembolü haline gelen Ejderha Köprüsü (Zmajski Most) var. Efsaneye nazaran Jason ve Argonotların başkanı Altın Post’u çalıp Ljubljanica Nehri’ne gelmiş ve buradaki ejderhayı öldürmüş.
Lübliyana’nın 1718’den kalma gotik belediye binasının önündeyse Roba Çeşmesi var. Presernov Meydanı’ndan Miklosiceva Cesta’ya giderken çok şık arka nouveau binalar göreceksiniz. Bilhassa Grand Union Hotel’e bir bakın. Lübliyana Üniversitesi binası Habsburg periyodunda bölge parlamentosuymuş. Filarmoni Orkestrası binasıysa 1898’den kalma.
Cankarjev dom kentin kültürel merkezi olarak geçiyor. Girişi ve duvarları çıplak insan heykelleriyle kaplı parlamento binası, ülkenin sanata ve beşere bakışını tüm çıplaklığıyla sembolize ediyor. Presernov Meydanı’nda göreceğiniz 1660’da yapılmış somon renkli bina Fransisken mezhebine ilişkin Müjde Kilisesi (Franciskanska cerkev). Slovenlerin çok sevdiği romantik şair France Preseren (1800-1849) ulusal şuurun yerleşmesine büyük katkıda bulunmuş. İsmini taşıyan meydanda şiirlerini aşkı Julia Primic için yazan Preseren’e adanmış bir anıt var.
Sanatın merkezi diyebileceğimiz Metelkova’ya da kesinlikle uğrayın. Binaların yalnızca içinde değil eserler, her bina duvarlarındaki kolajlar ve fotoğraflarla bir sanat yapıtına çevrilmiş yerde. Kompleksin içinde hostel, topluluk merkezleri ve müzik dinleyerek dinlenebileceğiniz alanlar da var. Sanata ve tarihe meraklıysanız Metelkova’nın çabucak yanında Çağdaş Sanatlar Müzesi, Ulusal Galeri ve Slovenya Etnografya Müzesi’ni ziyaret listenize alın. Lübliyana’nın dışından akan Sava Irmağı kentin girişinde ikiye ayrılıyor ve sağ kolu kentin ortasından geçiyor. Irmağın her iki kenarı tüm gün capcanlı. Soluklanmak için ırmak kenarında mola verin. Keyifli bir yürüyüş için Tivoli Parkı’nı da tercih edebilirsiniz.
Görmeden dönmeyin
Başşehir Lübliyana’dan bir saat uzaktaki Bled, göl, ada ve kalenin ülkü bir kombinasyonu olan harika bir yer. Kaleden görünümün tadını çıkardıktan sonra adanın ortasındaki kiliseyi ziyaret etmeyi ihmal etmeyin. Burayı görünce Van Gölü’nde Akdamar Adası’ndaki Ermeni Kilisesi geliyor insanın aklına ve bedelinin hatırlanmasını diliyorsun içinden.
Bled’in gibisi Bohinj de çok hoş. Kıyıdaki Piran küçük bir Venedik üzere. Postojna ve Skocjan mağaraları ise dün-
yanın en değişik mağaralarından. Avrupa’nın en büyüğü olan Postojna Mağarası’nın 20 kilometresi açık ve trenle gezebiliyorsunuz. Slovenya seyahatinizde birden fazla kente gidecekseniz listenize Celje, Kranj ve Maribor’u ekleyin.
Olmazsa olmaz tatlar
Sloven mutfağında peynir ve etle doldurulmuş zlikrofi dedikleri mantı çok meşhur. Zrezek pirzola, golaz, gulaş ve riba üzere yemeklerin yanı sıra Balkan mutfağından burek (börek), cevapcici (köfte) ve raznjici (şiş kebap) üzere lezzetler var. Ülkede
tatlı krepe palacinke diyorlar.
Hürriyet
