Amerika Birleşik Devletleri eski Bakü Büyükelçisi Robert Cekuta, CNN TÜRK’ten Hilken Doğaç Boran’ın sorularını yanıtladı.
İkinci Dağlık Karabağ Savaşı’ndan Türkiye’nin Azerbaycan’a takviyesinin ABD’de nasıl yorumlandığı sorusu üzerine Cekuta Türkiye’nin bölgedeki uyuşmazlıkları giderme konusunda kilit rol oynadığını tezini savundu. Cekuta şu sözleri kullandı;
“Güney Kafkaslar’daki durum aslında sallantıdaydı. Tekraren Azerbaycan ve Ermenistan ortasında barışı sağlamak gerektiğini lisana getirdik. Azerbaycan topraklarının işgali süremezdi. Ermenistan’ın güvenlik kaygıları süremezdi. Geçtiğimiz sonbaharda yaşanan savaş sonucunda bölgedeki jeopolitik istikrarlar değişti. Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra birinci kere Güney Kafkaslar’daki üç ülkede de Rus askerleri var. Ermenistan’da varlardı esasen. Gürcistan’a da 2008 işgaliyle girdiler. Artık de Azerbaycan’dalar. Türkiye Azerbaycan’a hem alanda hem de moral olarak dayanak veren çok kıymetli bir müttefik. Bence ilerleyen devirde Türkiye’nin bölgedeki uyuşmazlıkları giderme konusunda kilit rol oynadığını göreceğiz. Zira şimdi barış yok, yalnız ateşkes var. Bölgede kalıcı barışın temellerini atmamız çok kıymetli.”
“ABD VE TÜRKİYE OLABİLDİĞİNCE YAKINLAŞMALI”
Türkiye’nin değerli bir NATO müttefiki olduğunun altını çizen Cekuta, ABD ve Türkiye’nin olabilecek en yakın ilgilere sahip olmasının çok değerli olduğunun altını çizdi.
“Suriye bölgedeki en karmaşık sorun. Güney Kafkaslar da karışık. Olağan ki Türkiye’nin planları hakkında kesin yorum yapamam lakin Amerika olarak Türkiye’nin bölgede sorumlu bir rol oynamasını istiyoruz.” diyen Cekuta kelamlarına şöyle devam etti;
“Çünkü bölgede ne olursa direkt Türkiye’yi etkiliyor. Çok sıkıntı bir bölge. Suriye giderek karmaşıklaşıyor ve insanlık krizi büyüyor. Türkiye’deki mültecilerin sayısı, Suriye’de yerinden edilenler, iç savaş yüzünden Dünya’nın kalanına kaçan mültecilerin sayısı artıyor. Rusya’nın Esad’a takviyesi ve Esad’ın taviz verme-mesi durumu daha da zorlaştırıyor. Türkiye’nin Karadeniz’deki ve Boğazlar’daki tarihi rolü de çok kıymetli. Yunanistan ile ilgiler çok kıymetli. Washington’dakilerin sıkça atladığı bir nokta da Türkiye’nin İran’la sonu olması. Global strateji yapbozunun bu kesimi da çok değerli. Tüm bu mevzularda Türkiye’nin kuvvetli bir müttefik olmasını ve bizimle çalışmasını bekliyoruz. Türkiye’nin görüşünü duymak istiyoruz. Bölgede olan sizsiniz, bilen sizsiniz. İki ülkenin hürmet çerçevesinde hareket etmesi ve bu sıkıntı problemleri çözmek için birlikte hareket etmesi kural.”
“HALK MAĞLUBİYETTEN BERİ ÖFKE VE İNKAR HALİNDE”
Ermenistan’daki son gelişmeleri de yorumlayan Cekuta, “Ermenistan halkı yaşananlardan sonra şok, öfke ve inkar halinde. Aldıkları hezimetten sonra bu anlaşılabilir. Kıymetli olan sürecin nasıl ilerleyeceği. Ermenistan’ın iç siyaseti çalkantılı olabilir. Lakin gidilecek yolu Ermenistan halkının belirlemesi ve öbür ülkelerin barışçıl bir gelecek için onlara dayanak vermesi gerekiyor.” dedi.
Ermenistan’ın kendisini izole edilmiş bir ülke olarak değil, bölgenin bir kesimi olarak görmesi gerektiğini vurgulayan Cekuta, “Komşularıyla bağların ve iyi bağların yararlarını görebilmeli. Olağan ki bu çok sıkıntı bir süreç. Ermenistan’da neler olabileceğini kestirmek mümkün değil.” dedi.
“TÜRKİYE’NİN TAVRI AB’DEN MÜSPET KARŞILIK GÖRDÜ”
Doğu Akdeniz ile ilgili gelişmeleri de pahalandıran Cekuta, “Geçtiğimiz hafta Türkiye’nin Brüksel’deki temasları ve AB başkanlar doruğundan çok değişik sonuçlar çıktı bence. Türkiye’nin tansiyonu azaltmak için attığı adımların yararlı tesirleri olduğunu gördüm. Bu hakikaten olumlu bir gelişme. Münhasır ekonomik bölge ve karasuları haritalarına baktığımda, bölgenin coğrafik yapısından ötürü çok karmaşık bir sorun olduğunu görüyorum. Neresi kimin söylemek hiç de kolay değil. Bir de işin içine yeraltı kaynakları girince su altındaki kaynaklarla su üstündeki hudutlar uyuşmuyor. Yunanistan ve Türkiye bu problemleri çözmeli doğal ki. Amerika bu uyuşmazlığı çözmek için devreye girmeli. Yeri geldiğinde etkin bir halde, yeri geldiğinde kendini geri çekerek. Amerika olarak Ankara ve Atina’daki tüm imkanlarımızı kullanarak bu çıkmazı aşmaya çalışmalıyız. Bu da bazen taraflara duymak istemedikleri şeyleri söylemeyi gerektirebilir. Lakin bunları iki ülkenin daha iyi geçinebilmesi ve sürecin ilerleyebilmesi için söylemek zorundayız.” tabirlerini kullandı.
Cekuta Türkiye’nin güç politikları hakkında “Robert Cekuta: Öncelikle Türkiye’nin Karadeniz’deki keşfi büyük bir müjde, birebir şey Doğu Akdeniz’de de olur umarım. Türkiye’nin bugünkü pozisyonundan doğal gaz ihraç edecek hale gelmesi için önünde uzun bir yol var.” dedi.
Cekuta kelamlarına şöyle devam etti;
“Bunu daha yeni doğal gaz ve ham petrol ihraç etmeye başlayan bir Amerikalı olarak söylüyorum. Milletlerarası güç Ajansı’nın son raporuna nazaran Türkiye kullandığı petrolün %93’ünü ve doğal gazın %99’unu dışarıdan alıyor. Türkiye büyüyen bir iktisat. Genç ve artan bir nüfusu var. Yani güç muhtaçlığı artacak. Bu yüzden bulunan rezervlerin ülke içinde kullanılacağını düşünüyorum. Ki bu makûs bir şey değil. Dış ödemeleri azaltır, halkın refahını arttırır ve büyümeyi dayanaklar. Türkiye güç açısından kilit bir ülke. Orta Doğu ve Hazar Havzasından petrol ve doğal gazın inançlı bir halde aktarılmasını sağlıyor. İklim değişikliği ile ilgili adımlar atılıyor farkındayım fakat uzun mühlet petrol ve doğal gaz kullanacağız. Türkiye’nin hem tüketici hem de geçiş ülkesi rolü de ehemmiyetini koruyacak.”
Hürriyet
