Latin Amerika ülkeleri Covid-19 hadiselerinde ve virüse bağlı can kayıplarında hayli önemli yaralar almış durumda. Bu ülkelerin başında da Brezilya geliyor. Salgın nedeniyle Brezilya’da bir günde hayatını kaybedenlerin sayısı 1000-1500 ortasında değişiyor. Brezilya Sıhhat Bakanlığı’nın datalarına nazaran, son 24 saatte tekrar binden fazla kişi hayatını kaybetti. Ülkede salgından ölenlerin sayısı 285 bin 765’e, toplam olay sayısı da 11 milyon 70 bin 676’ya yükselmiş durumda.
ABD ve Hindistan’ın akabinde dünyada en çok hadisenin görüldüğü ülke olan Brezilya’nın 15 eyaletinde ağır bakım ünitesindeki doluluk oranının yüzde 90’ı aştığı, Rio de Grande do Sul eyaletinde ise kelam konusu oranın yüzde 100’e ulaştığı kaydedildi.
Pekala hadiseler neden artmaya başladı, ülkede yaşanan son durumlar nedir? Hem ayrıntılıca araştırdık hem de ülkede yaşayan Türklerden görüşler aldık.
BREZİLYA’DAKİ TÜRKLER ANLATIYOR
Cengiz Adabag dokuz yıl evvel Caruaru kentine gelmiş. Mesleği takı tasarım ustalığı. Salgın öncesi Amerika ve Kanada ortaklı bir şirkette çalışıyordu. Salgın baş gösterip işler aksine dönünce, şimdilerde bir taksi uygulamasında şoför olarak çalışıyor. Kendisine sorduğum birinci soru salgın yayıldıktan sonra konsolosluktan Türk vatandaşları için aşikâr yardımlar olup olmadığıydı… Adabag, salgın yayılmaya başladıktan sonra Türkiye’ye gitmek isteyen vatandaşlar için kurtarma uçağı organize edildiğini ve birçok Türk’ün ülkeye döndüğünü söylüyor. Hatta salgın konusunda tertipli olarak bildirim yapıp, Türkiye ve Brezilya ortasında giriş-çıkış ya da test konusunda gelişmeler varsa kesinlikle bildirdiklerini de ekliyor.
Artık mutasyonlarla birlikte salgın ülkede bir bilinmezliğe gerçek gidiyor. İşte Cengiz Adabag’ın Hürriyet.com.tr’ye anlattığı müşahedeleri:
- “Ülkede hadiselerin artış sebebi yeni yıl tatilinin uzaması. Bir de bu yıl karnaval olmadı lakin onun için de tatil fırsatı doğdu. Beşerler tatilini ve kutlamalarını kendi aileleri ve arkadaşları ortasında geçirdiler. Birçok insan barlar, diskolar ve plaj partilerinden asla vazgeçmiyor. Güvenlik güçleri her ne kadar engellemeye çalışsa da pek başarılı olamadı. Artık bu tatillerin negatif tesirlerini yaşıyoruz”
- “Yaşadığım Caruaru kentinde son 24 saatte 7 kişi hayatını kaybetti. Toplam hayatını kaybedenlerin sayısı bugüne kadar 99. Pernamuco Eyaleti’nde ise son 24 saatte vefat sayısı 60. Toplam mevt de 11 bin 471.”
- “Amazon Bölgesi’nde birtakım yerlerde hastanelerde oksijen tüpü düşüncesi yaşanıyor. Ortaya çıkan imgeler çok acı. Mutasyondan ötürü bu hafta daha da sıkı tedbirler alınıyor. Marketler, eczacılar ve benzinlikler harici her iş yeri kapanacak. Önümüzdeki günlerde araçların da trafiğe çıkışında plaka uygulamasına geçilecek.”
Cengiz Adabag
- “Her kentte Covid-19 testleri fiyatsız bir formda daima yapılıyor. Ülkeye aşı geleceği haberleri yayılmaya başladıktan sonra kentlerin belediye liderleri bin bir zorlukla aşıyı kentlere getirmeyi başardılar”
- “Sıhhat sistemi adeta can çekişiyor. Ağır bakım ünitelerinin doluluk oranları yüzde 90 ila 98 oranlarına geldi. Kimi hastaneler, güya nükleer patlama olmuş üzere muhafaza altına alınmış durumda. İşimden ötürü vakit zaman Covid-19 olaylarını kabul eden hastanelere giriş yapıyorum. Olayları kabul eden farklı kısımlar oluşturuldu.”
Brezilya’nın ticaret merkezi Sao Paulo eyaleti, 1 milyon 960 bin 564 hadise ve 57 bin 499 mevtle ülkenin salgından en çok etkilenen bölgesi olarak öne çıkıyor.
Kente 2014 yılında taşınan ve restoran işleten Eda Öztovi de salgınla ilgili müşahedelerini Hürriyet.com.tr’ye anlattı…
- “Hem hasta hem de korona nedeniyle vefat sayısı arttığı için hükümet Sao Paulo eyaletinde mor alarm (acil durum) ilan etti. Bu kapsamda olağanda 24 saat açık bile market bulabiliyorken, yeni kurallarla saat 20.00’de her yer kapanmak zorunda. Yalnızca konutlara servise müsaade veriliyor. Bizim de açık büfe formunda hizmet veren 50 kişilik bir restoranımız vardı. Koronanın beşinci ayından itibaren daha küçük bir yere taşıyıp, müşteri kabul etmeyip yalnızca gel-al ve konutlara servis hizmeti vermeye başladık. Yalnız restoranlara gitmek hatta gel al hizmeti şu an yasaklanmış durumda”
- “İşsizlik iyice arttı, dükkânlar kapandı. Kent iyice hayalet kent görünümünde… Halk en çok toplu taşımanın hâlâ çok ağır olmasına yansılı. Bu kadar alınan tedbirlerin hiçbir işe yaramadığını söylüyorlar. Halk Devlet Lideri Jair Bolsonaro konusunda da ikiye bölünmüş durumda. Ya körkütük bir halde onu destekliyorlar ya da büsbütün karşılar.”
Eda Öztovi ve eşi İzzet Öztovi
- “Ofislerin kapanmasıyla home ofis çalışması zarurî kılınmış durumda. Okullarda ne online ne de yüz yüze eğitim yapılamıyor. Acil durum ilanının bitiş tarihi 5 Nisan olarak açıklandı. Lakin hastanelerdeki doluluğun azalmaması durumunda daha da uzatılabileceği söyleniyor.”
SONU BİR TÜRLÜ GELMEYEN MUTASYONLAR
Brezilya’yı bu duruma getiren en kıymetli etkenlerin başında mutasyonlar geliyor. Bilhassa P.1 varyantı Brezilya’yı adeta kabusu yaşatıyor… Latin Amerika’nın en büyük tıbbi araştırma merkezi olarak bilinen ve Brezilya hükümetine bağlı olan Oswaldo Cruz Vakfı’nda varyant ile ilgili araştırma yapan yetkili Felipe Naveca, virüsün kaynağı için “Amazon eyaletinde olduğu kesin” diye konuştu.
BBC Güney Amerika muhabiri Katy Watson’a açıklamalarda bulunan Naveca, yeni varyantın İngiltere ve Güney Afrika’da rastlanan varyantlardan farklı geliştiğini, lakin mutasyonlarda birtakım benzerlikler olduğunu söylüyor. Amazon valiliği hem mutasyonun görülmesi hem de hadise sayılarında ve can kaybında artış nedeniyle sokağa çıkma yasağı ilan etmiş durumda…
Alışılmış bu görülen tek mutasyon hadisesi değil. Rio Grande do Sul eyaletinde, iki farklı koronavirüs mutasyonuyla birebir anda enfekte olan iki kişi de tespit edildi. Her ikisi de 30 yaşında olan hastalarda, Güney Afrika’da görülen ‘E484K’ mutasyonunun iki farklı tipi olan ‘B.1.1.248’ ve ‘B.1.91′in tıpkı anda görüldüğü bildirildi. Ülkede bu durum “Birlikte enfeksiyon” olarak isimlendiriliyor. Yalnız Brezilya basınında yer alan habere nazaran iki kişinin belirtilerinin de hafif ve orta şiddette olduğu aktarıldı.
Asıl korkutucu olansa Rio Grande do Sul’da yapılan araştırmalarda, beş farklı varyant daha tanımlanması… Bu varyantlar yeni bir tehlikeye işaret ediyor mu şimdi bir açıklama yok fakat çalışmalar devam ediyor. Mutasyonların artmasıyla Brezilya’da gün geçtikçe kriz iyice derinleşiyor. Tüm bunların dışında yetkililerden değişik teklifler de geliyor.
‘HAVADAN JEL SIKALIM’
Rio Grande do Sul eyaletinin tanınmış belediye meclisi üyelerinden Alberi Dias’ın ‘havadan dezenfektan sıkma’ önerisi ülkede şaşkınlık yarattı. Günlük sıkıntıların tartışıldığı toplantıda kelam alan Dias, “Burada helikopter ve uçak sahibi olan çok fazla iş insanımız var… Alkollü jelin sıvı bir versiyonu olup olmadığını bilmiyorum fakat bunu spreyle sıkmanın iyi bir fikir olduğunu düşünüyorum zira virüs havada” açıklamalarıyla adeta dalga konusu oldu. Ayrıyeten “Tarlaları sulamak için uçak kullanıyorlar. Tahminen de bu iyi bir fikirdir” diye de kelamlarını sürdürdü.
Metrópoles haber sitesinin aktardığına nazaran, Dias’ın bu kelamları toplantıda alay konusu oldu. Birçok belediye meclisi üyesinin bu teklife güldüğü belirtilirken, toplumsal medyada kentte birisi sigara yaksa ne olacağına dair paylaşımlar yapıldı. İşin daha vahim tarafı ise Brezilya Devlet Lideri Jair Bolsonaro’nun tutumu…
DEVLET LİDERİ SALGINI CİDDİYE ALMIYOR
Tüm bunlar yaşanırken Bolsonaro’nun koronavirüsü ciddiye almayan hal ve açıklamaları dünyayı şaşırtmaya devam ediyor. Üstelik kendisi de koronavirüse yakalanmış olmasına rağmen… Bolsonaro en son katıldığı bir tertipte Brezilya halkına hitaben tekrar enteresan bir açıklama yaparak salgınla ilgili vatandaşların ‘sızlanmayı’ bırakması gerektiğini söyledi ve ekledi:
“Salgın konusunda daha ne kadar sızlanacak ve yaygara koparacaksınız? Daha ne kadar konutta kalacak ve her şeyi kapatacaksınız? Buna artık kimse dayanamıyor. Kayıplara üzülüyoruz ancak bir tahlil bulmak ve yüzleşmek zorundayız. Sızlanmayı bırakın.”
Brezilya Devlet Lideri Jair Bolsonaro
Açıklamasında reaksiyon çeken kelamlar yalnızca bunlar değildi. Ayrıyeten Brasilia, Sao Paulo ve Rio de Janeiro üzere büyük kentlerde uygulanan kısıtlamaları “vahşi” ve “kötü” diye nitelendirdi. Haliyle Bolsonaro’nun açıklamalarına reaksiyon de gecikmedi. Sao Paulo Valisi Joao Doria, Bolsonaro’nun aşı satın almak ve bu salgını bitirmek için uğraşan vali ve belediye liderlerine saldıran “çılgın bir insan” olduğunu söyledi.
Doria, “Problemlerle nasıl yüzleşeceğiz, her gün insanları ölürken izleyerek mi? Brezilya’da sıhhat sistemi çökmek üzere” diyerek, Bolsonaro’yu sert bir lisanla eleştirdi.
Hadise sayıları arttıkça ülkedeki hastaneler de bu duruma karşılık vermekte zahmet çekiyor. Belediye Lideri Bruno Covas, 12 milyondan fazla kişinin yaşadığı kentin sıhhat sisteminin artık çöküşte olduğunu söyledi. Devlet hastanelerinin doluluk oranıyla ilgili konuşan Covas, bu türlü devam ederse iki hafta içinde hastanelerde hiç yer kalmayacağını da aktardı. Ülkedeki öbür kentlerde de durum pek farksız değil. Öte yandan sıhhat bakanı koltuğunda da süratli bir sirkülasyon mevcut.
Luiz Henrique Mandetta, salgın öncesi ve salgının başlarında Sıhhat Bakanlığı misyonunu yürütüyordu. Değişik bir halde misyonundan alındı. Mandetta’nın mesleği hekim ve salgından ötürü alınması gereken önlemleri sıklıkla sıralıyordu. Lider Bolsonaro, Bakan’ın sert önlemler talep etmesi ve tartışmalı Chloroquin ilacını istememesinden ötürü geçtiğimiz nisan ayında Mandetta’yı misyonundan aldı. Daha sonra 17 Nisan’da yerine onkolog Nelson Teich’i getirdi. Bir mühlet sonra Teich de Mandetta ile birebir görüşleri savunmaya başladı. Esasen misyonda bir ay kaldıktan sonra istifa etti.
Bolsonaro tabip bakanlardan sonra asker bir ismi, Eduardo Pazuello’yu sıhhat bakanlığı koltuğuna getirdi. Pazuello, 2016’da Rio’da düzenlenen Olimpiyatlar ve Paralimpik Oyunlarında ordu lojistiğini koordine eden general olarak ülkede popülerdi. Bolsonaro, Pazuello’nun uzun müddet vazifede kalacağına inandığını mevzuyla ilgili yöneltilen her soruda söyledi.
Lakin lojistik alanında uzman olduğu söylenen emekli generalin bakanlığı periyodunda aşıların üretim ve dağıtımında daima meseleler yaşanması valiler ve belediye liderleriyle bakan ortasında tansiyona yol açtı. Amazonlar bölgesindeki hastanelerde teneffüs aygıtlarında yaşanan meseleler nedeniyle bakan hakkında soruşturmalar başlatıldı. Şunun da altını çizmek gerekir ki Pazuello’nun medyayla da yıldızı bir türlü barışmadı.
Haliyle Pazuello’nun da Bolsonaro’ya nazaran suyu ısınmıştı ve vazifesinden alındı. Artık de kardiyoloji uzmanı Marcelo Queiroga yeni sıhhat bakanı oldu. Böylelikle bir yıl içinde tam dört sefer bakan değiştirildi. Yalnız Queiroga, Pazuello’nun takvimini takip edeceğini belirtti. Açıklamasında dikkat çeken cümlesi ise, “Bakanlığın toplu aşılama kampanyasındaki uğraşlarını artıracağız” sözleriydi. Şimdilerde ülkede Queiroga’nın da ne kadar müddet koltukta kalacağı merak ediliyor.
Kripto Para Piyasaları için Bigpara
Kripto Para Piyasaları için Bigpara
Hürriyet
