Birleşmiş Milletler (BM) datalarına nazaran, geçen müddette 460 bin kişi hayatını kaybetti. Bugün 13 milyon kişi ülke coğrafyasının yüzde 60’ını denetim eden rejim topraklarında yaşıyor. 4 milyonu Türkiye’de olmak üzere yaklaşık 6 milyon Suriyeli ise ülke dışında bulunuyor. Siyasi tahlil için BM nezaretinde İsviçre’nin Cenevre kentinde yürütülen Anayasa Komitesi üzere teşebbüsler sürse de, ülke hala barışa uzak.
İç savaşın ne vakit biteceği soru işareti olarak kalmaya devam ederken, sonumuzun çabucak ötesinde yaşanan felaketteki 10 çıkmazı sıraladık:
1- ESAD GİTMİYOR
Beşar Esad iktidarının ıslahat davetlerine karşılık vermemesi üzerine patlak veren iç savaşta yüzbinlerce insanın ölmesine karşın Esad yerini muhafazaya devam ediyor. Beşar Esad ne iktidarı bırakmak ne de gücü paylaşmak istiyor. Barışın önündeki en önemli pürüzlerden biri Esad’ın akıbeti oluşturuyor.
2- BÖLÜNMÜŞ ÜLKE
Esad rejimi ülkenin batı bölümleri yüklü olmak üzere Şam, Halep, Humus, Lazkiye ve Tartus üzere kentleri denetim ediyor. Kuzeydoğu bölgelerinin bir kısmı ABD himayesi altında ayrılıkçı terör örgütü YPG/PKK’nın denetiminde. Kuzeybatı bölgeleri ise Suriye muhalefeti ve Türkmenlerin yüklü olduğu Türkiye takviyeli kümelerin kontrolünde. Ayrıyeten ülkenin güneyinde farklı muhalif kümeler, yeniden ABD takviyesinde faaliyet yürütüyor.
3- SİYASİ SÜREÇ YAVAŞ
Suriye Anayasa Komitesi’nin çalışmaları çıkmazda. Şubat ayında son toplantısını gerçekleştiren Komite, siyasi uzlaşı için bir adım atamadı. Çatışmaların tekrar alevlenebileceği en riskli alanların başında ise İdlib bölgesi geliyor.
4- MÜLTECİLERİN DURUMU
Etraf ülkelerde bulunan Suriyeli mültecilerin yaklaşık yüzde 75’i günün birinde Suriye’ye dönmeyi planladıklarını lisana getiriyor. Lakin bunların yalnızca yüzde 6’sı bunu 2021 sonuna kadar yapacaklarını söylüyor. Rusya takviyeli başlatılan meskene dönüş programı, fakat 100 bin mültecinin dönüşünü sağlayabildi. Suriye’nin tekrar yaşanabilecek bir ülke haline gelebilmesi için en iyimser hesaplamalara nazaran 400 milyar dolar yatırım yapılması gerekiyor.
5- RUSYA’NIN ROLÜ
Rusya, Suriye iç savaşına 30 Eylül 2015 tarihinde Şam rejimi lehine müdahale etti. İran ile Rusya ortasında varılan zımnî mutabakatla hava alanını Rusya, karadaki cepheyi İran milisleri denetim edecekti. Rusya’nın şu anda bir numaralı amacı Suriye’deki ABD varlığına son verecek ortamı hazırlamak.
6- ABD’NİN ROLÜ
Yeni ABD Lideri Joe Biden’in izleyeceği Suriye siyaseti Amerika ve Rusya’daki siyasi uzmanlar tarafından şimdi belirlenmemiş olarak tanımlanıyor. Beklenti, ABD’nin Suriye’deki petrol yataklarının yüzde 80’lik kısmını denetimi altında tutmak için asker bulundurmayı ve rejime yönelik yaptırımları sürdüreceği tarafında. ABD’nin, İsrail ile birlikte Suriye’deki İran varlığına karşı daha önemli hal takınması da bekleniyor.
7- İDLİB’E DİKKAT
Biden idaresinin Suriye’den uzak durduğunu göstermeye çalışarak başka dış oyuncuları birbirine düşürme taktiği ise muhtemel en tehlikeli gelişme olarak değerlendirilmekte. Rusya’daki yorumculara nazaran, Ankara ve Moskova açısından en büyük imtihan İdlib bölgesinde verilebilir.
8- İRAN’IN ROLÜ
Suriye satrancında takip edilmesi gereken en değerli noktalardan biri de Biden idaresinin Tahran ile başlatmayı düşündüğü yeni süreç. Biden idaresi, İran’a çeşitli ödünler vererek, Rusya’yı Suriye’de sonlandırmayı deneyebilir.
9- PKK’NIN ROLÜ
Savaş başladığında Kürt nüfus Suriye’nin küçük bir kısmını oluşturuyordu. Lakin terör örgütü PKK’nın uzantısı YPG, ABD’nin de takviyesiyle, Suriye’nin aktörlerinden biri haline dönüştü. ABD, YPG ile işbirliğini sürdürme eğilimi gösterirken, öte yandan Rusya da Kürtlerin tahlil masasında olması gerektiğini söz ediyor.
10- SEÇİM İMTİHANI
2021 yazında Suriye’yi yeni imtihan bekliyor. Ülkede oy kullanacak vatandaş sayısı yarı yarıya azalmış olmasına karşın Esad idaresi, yalnızca kendisinin organize edeceği bir başkanlık seçimi gerçekleştirmek istiyor. Suriye muhalefeti, Esad’ın yaptığı bu hazırlığı kışkırtıcı olarak tanımlayarak sonuçları tanımayacağını şimdiden ilan etti.
Kripto Para Piyasaları için Bigpara
Kripto Para Piyasaları için Bigpara
Hürriyet
