1894 yılında İstanbul’da Sultan Abdülaziz’in yaverlerinden biri olan Ali Kırat Paşa’nın dört çocuğunun sonuncusu olarak dünyaya gelen Safiye Ali’nin en büyük hayaliydi tabip olmak. Fakat o yıllarda İstanbul Darülfünunu Tıp Fakültesi kız öğrenci kabul etmiyordu. O da birinci dünya savaşı sırasında maddi zorluklara karşın tüm kararlılığıyla Almanya’nın yolunu tuttu. Würzburg Üniversitesi’ndeki Tıp eğitiminin akabinde Haziran 1923’te Türkiye’nin birinci bayan tabibi oldu. Bayanların da tabip olabileceğini ispatlayan bir öncü olan Safiye Ali, 1952 yılında hayatını kaybetti. Lakin tam da o yıl mezun olup tabip olan bir diğer bayan, yeni bir alanda öncü olacaktı. Beyin cerrahisinin gelişmeye başladığı yıllardı. Şimdi dünyada dahi hakikat düzgün bayan cerrah yokken, genç bir tıp talebesi olan Aysima Altınok gayesini belirlemişti: Türkiye’nin birinci bayan beyin cerrahı olmak.
BEYİN HAKKINDA YANLIŞSIZ DÜZGÜN BİLGİ YOKTU
20 Eylül 1929 yılında Erzincan’da dünyaya gelen ve tıpkı Safiye Ali üzere 4 çocuklu bir ailenin en küçüğü olan Aysima Altınok, ilkokul eğitimini burada tamamladıktan sonra ailesiyle birlikte İstanbul’a taşındı. 1939 Erzincan sarsıntısından iki ay evvel geldiği bu koca kent onun hayatını değiştirecekti. Süleymaniye Kız Ortaokulu ve akabinde İstanbul Kız Lisesi’ni bitirdikten sonra sıra üniversiteye geldi. Daha küçük yaşlarda hekim olmayı başa koyan Aysima Altınok cerrah olma kıssasını şöyle anlatıyor:
Bizim vaktimizde Türkiye’de bir tane tıp fakültesi vardı. O da İstanbul Tıp Fakültesi. Ben oraya üçüncülükle girdim. İkinci sınıfta anatomi fizyoloji okumaya başladığımızda baktım birçok şeyin geniş bilgisi var. Lakin beyin bütün her şeyi yönetim ediyor fakat hakkında yanlışsız düzgün bilgi yok. Bir şey söylüyor lakin onu hakikat düzgün yerine oturtmuyor. Dedim ki tamam ben beyin cerrahı olacağım.
MERDİVEN ZİRVELERİNDEN AMELİYAT İZLEDİM
1952 yılında üniversiteden mezun oldum. Türkiye’de de dünyada da beyin cerrahı sayısı azdı. Kimi üniversiteler beni bayan hekimleri cerrahi kısımlara almadıkları için reddettiler. Doç. Dr. Feyyaz Berkay o vakit nöroloji kliniğinin üstünde bir nöroşirurji departmanı kurmuştu. Ben de ona gittim beyin cerrahı olmak istediğimi söyledim. Gelip ameliyatları seyretmek için müsaade istedim ve o da kabul etti. Ardına bir merdiven koydu ben doruğundan hepsini takip ettim. İki buçuk sene çalıştım orada. 1956 yılında ise Haydarpaşa Numune Hastanesi’nde Türkiye’de nöroşirurjinin (beyin ve hudut cerrahisi) kurucusu olarak kabul edilen Hekim Hami Dilek’in asistanı oldum ve ondan eğitim aldım. Sonra gazetede bir ilan gördüm. Bakırköy Akıl Hastanesinde bir asistan açığı varmış. Tabip Hüsamettin Gökay’ın asistanı olarak çalışmaya başladım. 1959 yılında uzman oldum ve 9 yıl sonra da klinik şefi oldum. 30 küsur sene Bakırköy’de çalıştım.
‘DOKTORLUK ERKEK İŞİ’ DEDİLER
Doktorluk esasen erkek işi, beyin cerrahı esasen tamamen o denli. Ne olacaksın sen?” kaygısı etrafımdakiler. Ben istedikten sonra her şeyi yaparım dedim. Ben bugüne kadar yapamayacağım hiçbir işe başlamadım. Her başladığım işi başından sonuna kadar düzgün götürdüm. O yıllarda da başladığım işi tamamlamak istedim daima. Sabaha kadar uyumam, her hastamla ilgilenirdim. Yani kız çocuklarının, erkeklerden bir farkı olmadığı hatta kimi alanlarda çok daha başarılı olabileceğini söylüyorum.
BAYANIN KENDİNİ SEVMESİ ÇOK DEĞERLİ
Kız çocuklarına eşitlik kavramını kesinlikle öğretin ve onların da bu hayata katacakları kıymetlere dair onları yönlendirin. Kendine güvenen kız çocuklarının yetişmesi için artık daha fazla sayıda şuurlu ebeveyn ve toplumsal tesir yaratan insan var. Kız çocuklarınıza, kendini sevmenin bir lüks olmadığını, daha iyisini hak ettiğini, “Ben iyi bir hayatı hak ediyorum” diyerek güne başlamayı öğretin. Kendini seven her bir bayan, kendi pahalarını var ederek; cinsiyet eşitsizlikleri barındıran sistemi aksatmış olur. Bu yüzden; bayanın kendini sevmesi çok kıymetlidir.”
OKUTTUĞU TABİP ADAYLARINDAN ZİYARET
Aysima Altunok Türk Eğitim Vakfı bağışçısı olarak bugüne kadar çok sayıda kız çocuğunun eğitimine dayanak oldu, olmaya da devam ediyor. Onlardan ikisi Melis ve Aslı, idol olarak gördükleri meslek büyüklerini meskeninde ziyaret etti. Aysima Altınok, onları görünce çok memnun olduğunu lisana getirdi. Genç hekim adayları ise Türkiye’nin birinci bayan beyin cerrahını tanımaktan gurur duyduklarını belirttiler.
ANNEM ‘GÜÇLÜ BAYAN OL’ KAYGISI
Annesinin “Kendi ayaklarının üstünde dur. Kimsenin eline bakma ve güçlü bir bayan ol” dediği Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Fakültesi ikinci sınıf öğrencisi Melis Beyaz. “Annem babam okuyamadığı için tek istekleri bizi okutmak ve iyi yerlere gelmemizi sağlamaktı” diyen Melis, meskenlerinde yakında iki hekim birden olacağını söylüyor:
“Annem benden hiç konut işine yardım etmemi istemezdi. Yalnızca derslerime çalışmamı isterdi. Biz iki kardeşiz. Ağabeyimde tıp fakültesini geçen sene bitirdi. Ben ikinci sınıftayım. Üniversiteyi kazandığım yaz başvurdum TEV bursuna. Bana burs veren kişinin bu türlü örnek bir insan olması ve mesleğimizin öncülerinden olması beni daha da motive ediyor. Benim hayalim tabip olup maddi kasvetler sebebiyle tedavi olamayan insanlara yardım etmek. TEV bize karşılıksız takviye oluyor. Ben de tıpkı halde öbür insanlara deva olmak istiyorum.”
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencisi Aslı Parıltı Kurt da, “Çok küçük yaştan beri daima tabip olmak istiyordum. Hatta Aysima Hanım üzere bir cerrah olmak istiyorum. Onunla tanıştığım için çok memnunum. Ömür öyküsünden örnek alıyorum. Kendi alanında çığır açmış bir insan. Bugün tıp alanında da başka alanlarda da Türk bayanları belirli bir pozisyona gelebildiyse Aysime Hanım üzere bayan karakterler sayesinde. Bunu onlara borçluyuz.” diyor.
Türk Eğitim Vakfı Genel Müdürü Yıldız Günay ise, “Türkiye’nin birinci bayan beyin cerrahı, değerli bağışcımız opreatör tabip Aysima Altınok ve bursiyerlerimiz Melis ve Aslı’nın öyküleri ilham veren ve cüret veren bayan hikayelerimizden bir kaçı. Sizleri de gerisinde rüzgarını hissettiğiniz yanınızda dayanağını bulduğunu tüm bayanları onurlandırmaya ve kızlarımızı desteklemeye davet ediyorum. Tüm bayanların hayallerini gerçekleştirebildiği, gereksinim duyduğu anda takviye bulabildiği bir dünyamız olsun” dedi.
Hürriyet
