İletileşme sohbetleri, iş arkadaşlarıyla, New York’taki arkadaşlarla, eski dostlarla ve akrabalarımla, bir nesilde bir görülen kriz sırasında kontakta kalmama yardımcı oldu. Lakin salgın devam ettikçe küme sohbetlerimin gerilimimi iyileştirmek bir tarafa, daha da kötüleştirdiğini fark ettim.
Telefonum haber bildirimleriyle daima ışıldıyor ve rastgele bir küme sohbetinden gelebilen, telefonumu bıraktığımda görmediğim 50 ya da 60 ileti dert yaratıyordu. Bir iletiye anında karşılık vermediğim ya da kümede neler konuşulduğunu takip etmediğim için hatalı hissettim. Düzgün bir mazeret de bulamadım. Ne diyecektim ki. “Üzgünüm, iletinizi görmemiştim. ‘Üst üste sekiz aydır meskende oturup hiçbir şey yapmamakla meşguldüm’ mü diyecektim?”
Küme konuşmaları birtakım insanlarda her vakit tasa yaratmıştır, salgından evvel bile. Pandemiden evvel bunları benimsemiş biri olarak, toplumsal aralık çağında, fazla toplumsal yüklenmeden muzdarip olabileceğinizi görmek şaşırtan. Küme sohbetleri, bir kriz durumunda bize avuntu ve bağlanma hissi veriyorsa, neden kimilerimiz artık bunlardan bıkmış hissediyoruz?
‘İLETİŞİM BORCU’
Kısıtlamalarla birlikte çok daha fazla sayıda insan iletileşme uygulamalarını kullanmaya başladı. İletiler daha rahat ve anında iletiliyor, araştırmalar da bunları e-postalardan daha çok sevdiğimizi gösteriyor.
Örneğin WhatsApp, Mart sonunda kullanıcı sayısının yüzde 40 arttığını bildirdi. Eylül’de ABD’de 1300’den fazla yetişkin üzerinde yapılan bir araştırmaya nazaran, Covid tedbirleri sırasında dijital bağlantı prosedürlerinin kullanımı artarken, iletileşme yüzde 43’lük sıçramayla başı çekti.
Bu türlü teknolojilere sahip olduğumuz için şanslıyız. Zoom, Slack ve WhatsApp olmadan, salgın devri çok daha yalnız bir tecrübe olurdu. Fakat küme sohbeti platformları, iştiraki daha gerilimli hale getiren, çok süratli olma hali ve yakınlıkla birlikte geliyor.
Stanford Üniversitesi’nden teknolojinin psikoloji üzerindeki tesirleri konusunda uzman psikiyatrist Elias Aboujaoude, “Bizde gerilim yaratmalarının bir nedeni, zati var olan iletileri çabucak okuma isteği. Çabucak cevap vermemek dert yaratıyor. Bize bir geride kalmışlık ve internet irtibatının büyük bir kuralını ihlal etmiş olma hissi yaşatıyor” diyor.
Dahası, bir küme sohbetinde geride kalırsanız, iletiler kısa müddette birikebiliyor. Ve daha sonra fark etmeden, iletileşmek, iş e-postalarına bakmak kadar sıkıcı bir şeye dönüşüyor. Oxford Üniversitesi Internet Enstitüsü’nden Bernie Hogan “Anında iletileşme şu anda eş vakitli olmayan iletilerle oluşabilecek, korkulan bir irtibat borcuna dönüştü” diyor.
Salgından evvel, bir bildirisi ya da tüm bir sohbeti kaçırmamızı ağır hayatlarımızla açıklayabiliyorduk. Yorgun olduğunuzda ya da toplumsallaşmak istemediğinizde bunu direkt söyleyebiliyordunuz. Lakin, toplumsal faaliyet seçenekleri kısıtlandığından bu yana, küme sohbetleri birçoğumuzun ömründe çok daha büyük bir rol oynamaya başladı. Alışkın olduğumuzdan daha süratli ve daha büyük boyutlarda gelse de, bu etkileşimlere paha vermemiz gerektiğini hissediyoruz.
Aboujaoude, Covid öncesi ne yapıyorsak onu bırakıp bu gerçek vakitli okuma ve karşılık verme ritüelini yönetebildiğimizi, lakin sayısı ve ölçüsü arttıkça bunun imkansız hale geldiğini belirtiyor.
ÇABUCAK KARŞILIK VERME TELAŞI
Sıkıntı yalnızca küme sohbetleri de değil, teknolojinin kendisi. Telefonlarımıza ve bilgisayarlarımıza yapışık yaşamanın sıhhatimiz için makus olduğunu aslında biliyoruz. Tüm toplumsal irtibatımız için teknolojiye bağımlı olmak, pandemi öncesi esasen yükselen bir baskı altına giren bilişsel yükümüzü daha da artırabilir.
Hogan “Her bir küme sohbetinin kendi duygusal karakteri olabilir. Bunların ortasında gidip gelmenin hem ruhsal hem de entellektüel manada maliyeti olabilir” diyor. Bilhassa de iletileşme platformları ortasında gidip geldikçe. “Şahsen benim Facebook Messenger, WhatsApp, Signal ve eski adap SMS’te en az birer küme sohbetim var.”
Bir de moral bozucu salgın haberlerinin yarattığı bıkkınlık gerçeği var. Başlarda, Covid-19’un tesirlerini anlayabilmek için arkadaşlarımızın paylaşımlarını memnuniyetle karşılarken, daha sonra bu tasa dolu güncellemeler akışından bıktık.
Aboujaoude “Pandeminin başlarında küme sohbetleri tıpkı anda birçok bireyle korkuları paylaşmak için iyi bir yol üzere gözükmüş olabilir. Daha sonra netleşen sıkıntıysa, gerilim ve telaşın küme sohbetlerinde teğe bir iletileşmeye kıyasla çok daha büyümesi oldu” diyor.
Natürel bir de her bir bildiri ya da son dakika haberiyle gelen bildirimler sorunu var. Kümede maymun fotoğrafları yollanıyor olsa bile, bu ortamda telefonumuzun ışığı her yandığında kaygılanıyoruz.
Amerikan Psikoloji Birliği’nden Vaile Wright “Farklı bildirim seslerini ayırt etmeniz bile, Pavlov’un köpeği deneyinde olduğu üzere yalnızca o bip sesi bile tasa yaratmaya başlayabilir” diyor.
SOHBETİN DIŞINDA KALMAK
Natürel küme sohbetlerini tolerans göstermekabiliyetiniz, hayatınızda diğer nelerle uğraşmak zorunda olduğunuzla da direkt irtibatlı. Wright herkesin tıpkı gerilim seviyelerini yaşamadığına dikkat çekiyor:
“Büyük halanız emekli, yalnız yaşayan ve küme sohbetlerini tek hayata bağlanma prosedürü olarak gören biri olabilirken, üniversite arkadaşlarınız meskenden çalışan, Zoom toplantılarından bıkmış, konutta çocukların eğitimiyle ilgilenen ve bir küme sohbetine yetecek bant genişliği kalmamış beşerler olabilir. Çok sayıda insanın deneyimlediği yorgunluk seviyeleri, küme sohbetlerine girmelerini pratik bir şey haline getirmeyebilir.”
Valie Wright ayrıyeten, birinin iletisine çabucak karşılık vermemek için rastgele bir mazeretiniz olması gerekmediğini de ekliyor.
Uzmanlar, küme sohbetleri fazla gelmeye başlıyorsa, bu değerli irtibat prosedüründen bazen uzak durmanız gerektiğini vurguluyor.
SESLİ ARAMA TAVSİYESİ
Wright, bildirimleri kapatmayı tavsiye ediyor. Kimilerinin buna kırılabileceğini fakat hudutları koymanın da çok değerli olduğunu kaydediyor.
Aboujaoude de, küme sohbetlerinden duyulan bıkkınlığın sesli aramalara yönelmek için iyi bir neden olabileceğine dikkat çekiyor. Sesli aramayla, fazla rahatsız edilmeden, daha derinlemesine bir irtibatın mümkün olduğunu söylüyor.
Wright da buna katılıyor ve “Grup sohbetleri, süratli güncellemeler ya da komik görüntüler paylaşmak için şahane platformlar. Lakin bunlar hayatımızın değerli boyutlarını paylaşmak, duygusal dayanak sağlamak, bir memnunluğu ya da üzüntüyü paylaşmak için uygun yerler değil. Sesli aramalar, duygusal seviyede bağ kurmak için daha fazla fırsat sunuyor” diyor.
Yani nitekim konuşmak istiyorsanız, telefonu kaldırın. Arkadaşlarınıza küme sohbetlerini sessize aldığınızı söylemeniz gerekiyorsa, bunu anlayacaklardır. Aboujaoude “Sağlam bir ilgi, dijital ayrılığa dayanacaktır” diye konuşuyor.
Hürriyet