Her şey Avustralya hükümetinin, Google ve Facebook’u haber yayıncılarına içeriklerinin paylaşımı karşılığında ödeme yapmaya zorlayacak bir yasa tasarısını parlamento gündemine sunmasıyla başladı. Dün gece Temsilciler Meclisi’nde kabul edilen, kısa müddet içinde de Senato’da oylanacak olan yasa, kamu faydası güden gazeteciliğin korunmasını amaçlıyor ve ülkedeki tüm medya şirketlerinin de takviyesini almış durumda. Zira dijital dünyanın devleri, reklam geliri pastasında aslan hissesini ellerinde tutuyor. Dijitalde reklam için harcanan her 100 dolardan 53’ü Google’a, 28’i Facebook’a gidiyor. Geri kalan 19 doları öteki aktörler ortalarında paylaşmaya çalışıyor.
Avustralya Rekabet ve Tüketici Kurulu 18 aylık bir soruşturmanın akabinde, medyanın geleceğini tehdit eden bu dengesizliğe bir dur demek için yola çıktı. Medya şirketlerine, ürettikleri içeriğin adil karşılığı olacak bir ödeme yapılmasını öngören teklif kapsamında, muahedeyi bozan teknoloji platformlarının 10 milyon dolar ya da Avustralya’daki yıllık cirolarının yüzde 10’u bedelinde bir tazminat ödemesi de yer alıyor.
Teklifte ayrıyeten medya şirketlerine Google ve Facebook’la kendi mutabakatlarını yapmaları da tavsiye ediliyor. (Birçok şirket bu mutabakatları yaptı ya da yapmak üzere.)
TEKNOLOJİ ŞİRKETLERİNİN YANSISI NE OLDU?
Teknoloji şirketlerinin yasa teklifine olumlu karşılık verdiklerini söylemek ise pek mümkün değil. Google, teklife karşı bir kampanya başlatıp, Avustralya piyasasından büsbütün çıkma tehdidinde bulundu. Google Avustralya Yönetici Yöneticisi Mel Silva, yasa teklifinin sürdürülemez olduğunu ve linkler için para ödeme noktasında “tehlikeli bir emsal” teşkil ettiğini söyledi. Lakin Avustralya hükümeti geri adım atmadı. (Avustralya’da Google’ın aylık kullanıcı sayısı 19 milyon civarında.)
Bunun üzerine Google’ın şubat ayı başında lansmanını yaptığı ve yumuşama sinyali olarak görülen News Showcase isimli uygulama gündeme geldi. Bilhassa küçük haber yayıncılarını bir ortaya getiren bir toplama uygulaması olan News Showcase’in birinci 8 günde 1 milyon izlenme yarattığı açıklandı. Akabinde bu hafta başında ülkenin dört medya devinden biri olan Seven West Media da yıllık 30 milyon dolar karşılığında News Showcase’e dahil oldu. Seven yetkilileri muahedeyi “orijinal gazetecilik karşılığı adil bir ödeme” olarak nitelendirdi.
Facebook ise medya şirketlerine sağladığı yararın, medya şirketlerinin Facebook’a sağladığı yarardan çok daha yüksek olduğunu savunuyor. Şirketin Avustralya ve Yeni Zelanda ünitelerinden sorumlu zirve yöneticisi Will Easton, Avustralya’da medya şirketlerinin ürettiği içeriğin sitenin yalnızca yüzde 4’ünü oluşturduğunu, buna rağmen Facebook’tan haber sitelerine 2020 yılında 5,1 milyar tıklama gittiğini belirterek, tahlil sağlanamazsa ülkedeki kullanıcıların haber paylaşımını toptan yasaklayacağını duyurdu. Hakikaten söylenen oldu; dünden beri Avustralya’dan Facebook’a giren kullanıcılar haber paylaşamıyor, Avustralya haber siteleri linklerini Facebook üzerinden yayamıyor. Bunun sonucunda haber sitelerinin trafiğinde yüzde 20’nin üzerinde düşüşler yaşanıyor.
YASAK REZALETE DÖNÜŞTÜ
Fakat bu durum büyük bir fiyaskoyu da beraberinde getirdi. Çünkü paylaşım yapması engellenenler ortasında Meteoroloji Ofisi, eyaletlerin sıhhat müdürlükleri, Batı Avustralya muhalefet başkanı, hayır kuruluşları ve hatta Facebook’un kendi sayfaları da bulunuyor.
Ülke genelinde aşılama hazırlıkları devam ederken sıhhat kurumlarının engellenmesi üzere durumlar, yetkililer tarafından “fazlasıyla telaş verici” olarak nitelendiriliyor. Sıhhat Bakanı Greg Hunt, kanserle uğraşta faal örgütlerin sayfalarının bile yasağa takılmasının kendisini şoke ettiğini belirterek, “Bunun utanç verici bir durum olduğunu düşünüyorum. Facebook bu sorunu derhal çözmeli” diye konuştu.
Facebook sözcüsü ise haberle ilgisi olmayan kaynakların da yasaklanmasının bir yanılgı olduğunu belirtti. Sözcü, “Aldığımız tedbirler, yayıncıların ve Avustralya’daki insanların yurt içinden ve dışından haber içeriklerini paylaşmalarını ve görüntülemelerini engellemeye yönelik. Yasa haber içeriğinin tarifi konusunda net bir hudut çizmediği için, yasadışı bir iş yapmamak ismine geniş bir tarif benimsedik. Fakat isteğimiz dışında etkilenen sayfalardaki engellemeleri aksine çevireceğiz” sözlerini kullandı.
Öte yandan Facebook’a reaksiyonlar Avustralyalı yetkililerle sonlu değil. İngiltere ve ABD’den siyasetçiler ve medya şirketleri de Facebook’u demokrasiye darbe vurulduğu gerekçesiyle sert bir lisanla kınayan açıklamalar yaptı.
‘HABER YOKSA FACEBOOK DA YOK’ MU?
Pekala neden Google daha ölçülü bir yaklaşım sergilerken Facebook kestirip attı? Sidney Üniversitesi’nde dijital gazetecilik ve online medya regülasyonları konusunda araştırmalar yapan Dr. Fiona Martin, Fortune mecmuasına yaptığı açıklamada, Facebook ile Google’ın farklı stratejiler izlemelerini “Facebook, haber işinden çekiliyor. Direkt haberle ilgilenmiyor” kelamlarıyla açıkladı.
Bunun Avustralya’daki insanların Facebook kullanımlarını nasıl etkileyeceğini de yorumlayan Martin, “İlginç bir deney bu. Bilgi ekosistemimiz üzerinde dev bir güce sahip olduklarını bu yaptıklarında görebiliyoruz” derken, Avustralyalıların, haber yok diye Facebook’u kısa vadede terk edeceklerini düşünmediğini de söyledi. Lakin bu platformun kullanıcılara tıpkı anda haber okuma, mobilya satma ve arkadaşlarıyla haberleşme üzere birden fazla şeyi yapabilmelerine müsaade verdiği için bu kadar cazibeli olduğunu tabir eden Martin, uzun vadede insanların Facebook’a girişlerinde azalma olabileceğini de vurguladı.
Google’ın ise başına gelecekleri evvelden kestirim ederek uzlaşma yolunu seçtiğini söyleyen Martin, “Gezegenin her yerinde birçok farklı ülke, kamu faydası gözeten gazeteciliği ve medya şirketlerini korumak için birçok farklı maddeyle gündeme gelecek” diye konuştu.
Queensland Teknoloji Üniversitesi’nden Dijital İrtibat Öğretim Vazifelisi Dr. Daniel Angus da Bloomberg’e Avustralya’nın öbür ülkeler için de bir örnek teşkil edebileceğini söyledi. Angus, “Diğer ülkeler ve hükümetler teknoloji şirketleriyle iyi niyet içinde müzakereler yapıp yapamayacaklarını düşünmeye başlayacaklar. Avustralya hükümeti şu an bu şirketin tehlikeli bir denetimsizlik altında olduğunu söyleyebilir” diye konuştu.
PERDE ARDINDA MÜZAKERELERE DEVAM
Engellemeler daha birinci saatlerden insanların hayatlarını etkilerken, hükümetle teknoloji devleri ortasındaki görüşmeler de devam ediyor. Görüşmeleri Avustralya hükümeti ismine yürüten Maliye Bakanı Josh Frydenberg ile Facebook CEO’su Mark Zuckerberg ortasında bugün sabah saatlerinde bir toplantı daha gerçekleşti. Görüşmeyi “çok yapıcı” olarak nitelendiren Frydenberg, hükümetin geri adım atmayacağını lakin birtakım değişikliklere açık olduklarını söyledi.
Frydenberg, “Zuckerberg bana yasanın kimi ögeleriyle bilhassa de birtakım noktaların yorumlanması ilgili telaşları olduğunu açıkladı. Daha derin düşündükten sonra bana geri gelecek. Onu dinleyeceğiz ve söylediklerini başbakanımız ve çalışma arkadaşlarımızla değerlendireceğiz. Kararımızı o vakit vereceğiz lakin şu an maddeyi geçirmekte kararlıyız” dedi.
HER ŞEY GÜLLÜK GÜLİSTANLIK DEĞİL
Bununla birlikte maddeyle ilgili birtakım dertler da kelam konusu. Bunlardan bir tanesi dezenformasyon ve mezenformasyonun, yayılışını hızlandırabilecek olması. Her ne kadar birçok propaganda içeriği engellemeye takılacak olsa da, görseller ya da kullanıcıdan kullanıcıya paylaşılarak yayılan viral metinler üzere yanlış bilgi kaynaklarının Facebook’taki yaygınlığı ve gücü artabilir. Bilhassa kendi etraflarındaki yanlış bilgilere doğrulanmış haber metinlerini paylaşarak pürüz olmak isteyenler için yasak büyük bir sorun teşkil ediyor.
Bir başka sorun de yasa kapsamında Facebook ve Google’ın yapması öngörülen ödemelerden faydalanabilmek için yıllık 150.000 dolar ciro alt sonu bulunması. Yani daha az geliri olan şirketler ödemelerden faydalanamıyor. Bu da maddeden bilhassa Rupert Murdoch’ın sahibi olduğu News Corp üzere devlerin faydalanabileceği manasına geliyor. Lakin Nine, ABC, SBS, Junkee, Seven, Guardian Australia üzere kuruluşlar da ödemelerden hisse alabilecek.
Hürriyet