Almanya, Kovid-19 aşısı teminindeki eksikliği “monoklonal antikorlara” dayalı yeni bir ilaçla telafi edeceğini, nüfusunu bu tedaviyle muhafazaya çalışacağını açıkladı.
Almanya Sıhhat Bakanı Jens Spahn, hükümetinin bu ilacı temin ettiğini ve Avrupa Birliği’nde (AB) uygulayacak birinci ülke olacağını söyledi.
Ekim ayında eski ABD Lideri Donald Trump’ın tedavisinde de kullanılan ve bir araştırmaya nazaran aşıya benzeri bir tesir de yapabildiği düşünülen monoklonal antikorlar hakkında bilinenleri derledik.
MONOKLONAL ANTİKORLAR NEDİR?
Antikorlar “vücudun bağışıklık sisteminin savaşçıları” diye tanım edilebilir.
Koronavirüs ya da öbür rastgele bir patojen bedeninize girdiğinde antikorlar virüsün dikensi uçlarına yapışarak onun sağlıklı hücrelere girişini engellerler.
Ancak insan bedeni bir çok farklı tıpta antikor üretir. Bunların en güçlülerine “etkisizleştiren antikorlar” denir.
Bilim insanları bu antikorları eleyerek en güçlülerini, virüse yapışmakta en becerikli olanı seçer ve seçilen antikor labaratuvarda çoğaltılır, büyük ölçülerde üretimi yapılabilir.
İşte bu usulle elde edilen antikorlara tek bir antikor hücresinden klonlandıkları için monoklonal antikor ya da mAb deniyor.
Birebir hücreden klonlanan bütün antikorlar birbirinin tıpkı olup, virüsün belirli bir kısmına yapışırlar.
Hasebiyle zıddından söylemek gerekirse, muhakkak bir virüse yahut onun yalnızca muhakkak bir yüzeyine yapışması gayesiyle üretilen antikorların bu nedenle monoklonal olması gerekiyor.
Bu antikorlar hastalara verildiğinde derhal onun bağışıklık sistemini güçlendirirler.
Ancak monoklonal antikorların sorunu, başlangıçta hakikat antikor hücresinin seçiminin çoklukla çok vakit alması ve bu nedenle de değerliye mal olması.
Monoklonal antikor tedavisi, kimi ülkelerde şu ana kadar uygulanan, Kovid geçirip iyileşmiş hastalardan elde edilen plazma hücresi tedavisinin zıddı bir yaklaşım.
Kanın sıvı kısmını oluşturan sarımsı bir sıvı olan plazma, bu prosedürde, koronavirüs geçirip iyileşmiş hastalardan alınan plazmadaki çeşitli antikorların çoğaltılması yoluyla elde ediliyor.
Hasebiyle içerisinde poliklonal antikorlar yani farklı antikorların klonları var ve her farklı antikor klonu, virüsün farklı kısımlarına yapışıyor.
DAHA EVVEL KULLANILDI MI?
Monoklonal antikorlar birtakım kanser cinsleri de dahil çeşitli hastalıklarla gayrette 1980’li yıllardan beri kullanılıyor.
ABD’deki bakım konutlarında yürütülen bir araştırma, laboratuvar şartlarına çoğaltılarak büyük ölçülerde üretilen monoklonal antikorların tedavinin yanısıra, insanların koronavirüs kapıp hastalanmasını önlemekte de tesirli olabileceğini ortaya koydu.
ABD merkezli ilaç şirketi Eli Lilly tarafından üretilen bir Kovid-19 monoklonal antikoru, 2020 yılının Ekim ayında hastalanan Donald Trump’ın tedavisinde de, yeniden Amerikan Regeneron şirketi tarafından hazırlanan iki antikorlu bir ilaçla birlikte kullanılmıştı.
Bu antikorlar (Regeneron’unki üzere antikor kokteylleri içindeki farklı antikor tipleri) virüsün çıkıntılarının biraz farklı kısımlarına yapışıyorlar, hasebiyle virüs mutasyonu uğrasa, yapısı değişse bile en azından antikorların birisi işe yarıyor.
Regeneron geçmişte Ebola’nın tedavisi için de bir monoklonal antikor ilacı üretmişti.
Ama antikor klonlayarak elde edilen ilaçların maliyetinin yüksek olması, bir çok aşı çalışmasının da başarılı olması nedeniyle salgınla uğraşta bu formül bir müddettir ikinci tercih pozisyonuna düşmüştü.
ALMANYA NEDEN MONOKLONAL ANTİKOR İLAÇLARINI TERCİH ETTİ ?
AB içerisinde aşı şirketlerinin kelam verdikleri ölçüde aşıyı veremeyeceği, aşı sorunu yüzünden aşılama çalışmalarının aksayacağı korkusu artıyor.
AstraZeneca ve Pfizer-BioNTech üzere ilaç şirketlerinin üretimde kimi kahırlar olduğu tarafındaki açıklamaları beklenen dozda aşı teslimatı yapılamayacağına işaret ediyor.
Avrupa Kurulu’nun sağlıktan sorumlu üyesi Stella Kyriakides, birlik toprakları içerisinde Kovid aşısı üreten şirketlerin, “üçüncü ülkelere aşı ihraç etmek istediklerinde evvelden AB makamlarına bildirimde bulunması gerekeceğini” söyledi.
Almanya ise elindeki seçenekleri çeşitlendirme yoluna gitmiş görünüyor.
Alman kamu yayın kuruluşu Deutsche Welle’nin haberine nazaran Almanya hükümeti 487 milyon dolar ödeyerek 200 bin doz monoklonal antikor stokladı.
Almanya’da yayımlanan Pazar gazetesi Bild am Sonntag ise Sıhhat Bakanı Jens Spahn’ın gelecek haftadan itibaren ülkede monoklonal antikor kullanımına başlayacağı yolundaki açıklamasını duyurdu.
Habere nazaran Spahn, “Bunlar pasif bir aşı üzere fonksiyon görüyor. Bu antikorların hastalığın erken evresinde verilmesi yüksek risk kümelerindeki hastalarda Kovid’in daha ağır sonuçlar yaratmasını engelliyor” dedi.
Birinci denemelerin üniversite hastanelerinde yapılacağı düşünülüyor.
KÂFİ AŞI OLURSA TEKRAR DE MONOKLONAL ANTİKORLARA GEREKSİNİM DUYULUR MU?
Şu anda bir çok aşı seçeneği mevcut ancak üretimin talebi karşılayamayacağı ve gelecekte de aşı meşakkati yaşanabileceği dertleri var.
Bunlar olurken Kovid’in dünya çapında yayılışı bütün süratiyle sürüyor. Ağır hastalananların ve ölenlerin sayısı her gün artıyor.
Deksametazon ve başka bir ucuz kortizonlu ilaç olan hidrokortizon dışında klinik denemelerde başarısı doğrulanmış ilaç tedavisi ise şimdi yok. Bu bakımdan tedavide yeni yolların bulunması hayati kıymet taşıyor.
Amerikan ilaç şirketi Regeneron’dan Leah Lipsich aşı eksikliğinin dışında, aşı olsa bile bedeni kâfi antikor geliştiremeyecek bağışıklığı düşük bir risk kümesi nüfus bulunduğunu bu yüzden tedavinin kıymetli olduğunu söylüyor.
Lipsich virüs etkisizleştiren antikorlara dayalı ilaçların bu yüzden aşı kâfi olsa bile gerekli olacağı görüşünde.
Hürriyet
