Helenistik ve Roma periyodunun üstün kentleşme, mimarlık ve diyaneti tarihine ışık tutan simgelerini barındıran Efes Antik Kenti’nde, farklı devirlere ilişkin en değerli mimari ve kent planlama örnekleri bulunuyor. Hristiyanlar tarafından hac mekânı olarak kabul edilen Meryem Ana Meskeni ve Beylikler periyodunda inşa edilen İslami yapılarla Efes, tıpkı devirde diyaneti tarih açısından değerli birikime sahip. Türkiye’nin en hoş antik kentleri arasında taraf alan Efes’te yerkürenin 7 mükemmelinden biri olan Artemis Tapınağı’nın bulunması, kesimin cazibesini de arttırıyor.
Pandemi öncesinde kente gitseydiniz, sizi ikramlık eşya satan satıcılar mıknatıs üzere çekecekti. Otoparkta park için münakaşa eden bireylerin yarattığı kargaşa ortamı ve bir taraftan gişe önünde yüzlerce kişinin kuyrukta beklediğini görmek sizi nispeten şaşırtacak ve daha gezmeden yorulacaktınız. Bu nedenle hazır normalleşmeyle birlikte yeni yeni seyahat ediliyorken ve şu sıralar çok da kalabalık değilken Efes’i ziyaret etmenin tam zamanı…
Efes’in yerküre olağanüstüsü: Artemis Tapınağı
Artemis Tapınağı antik kentin 1,5 kilometre kuzeydoğusunda, Selçuk kaza merkezinin ise garp çıkışında mekan alıyor. Tapınak 1869 yılında, İzmir-Aydın demiryolu prodüksiyonunda hizmetli İngiliz mühendis J. T. Wood tarafından, British Museum ismine yapılan ve yedi yıl süren kazılar sonucunda ortaya çıkartılmış.
Antik yerkürenin yedi mükemmelinden biri olan tapınak, ana Tanrıça’nın tapım merkezi olarak düşünülüyor. Bugün ise tapınağın konumunda, kolonlardan oluşmuş sütun ve mermer blok haricinde pek bir şey bulunmuyor. Roma yıllarından evvel İskender’in Pers hegemonyasından burayı kurtarmasından sonra Perslere ödenen verginin tapınağa ödenmesi emredilir ve kısa vadede varlığını çoğaltan tapınak, bankerlik faaliyetlerinin ana üssü olur. Bu arada şuna da değineyim kazılar sırasında sütunların ve üstlerinde frizler bulunan mimari blokların bir kısmı British Museum’a götürüldü.
Efes’in en görkemli yapılarından biri: Celsus Kütüphanesi
Limandan başlayıp Arkadiane caddesine akıllıca ilerlediğinizde oyunun önüne çıkarsınız. Cadde 11 metre genişliğinde, Anadolu’da bulunan antik kentlerin en ferah yoludur diyebilirim. Oyunun önünde bir tarafına agorayı almış mermer cadde Celsus Kütüphanesi ve hamam kompleksinden oluşan ‘Aşk Evi’ bulunur. Celcius ( Selsiyus) Kütüphanesi Efes’in en görkemli yapılarından. 1978 yılında restorasyonu yapılıp tekrar kurulan anıtın 9 şiddetinde sarsıntıya dayanması için altına kurşun plakalar yerleştirilmiş. Efes’e birinci kere gelen ziyaretçilerin odak alanı olan kütüphane, geçmiş çağlardaki kişilerin cihanşümul yerküreyle kurduğu bir bağ hizmetini üstlenmiş. Noktası gelmişken 3 bin yıl evvel yazılmış bir Likya şiiri geçmişle gelecek arasındaki bağı ne şık özetlemiş…
Beni bulamazsan üzülme,
Eşyalarımı bulacaksın.
Kestiğim taşları, açtığım yolları,
İşlediğim heykelleri bulacaksın
Ve göreceksin ki binlerce yıl öteden,
Parmak izlerimiz değecek birbirine…
Kütüphanenin önünde Kuretler Caddesi’nin yokuşu, acilen caddenin başında sağda teras meskenler bulunuyor. Caddenin devamında üst sınıfların tasarrufuna ayrılmış kişisel bir agora, Efes’e gelen en hususî en seçkin ziyaretçilerin kabul edildiği Prytaneion, meclis binası ve müzik dinletilerinin yapıldığı Odeion karşılayacak sizi…
‘Keçi Kalesi’ne uğramadan dönmeyin
Yakınlarda Belevi köyü var. Köyün olduğu kesimdeki dağda Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı periyotlarına ilişkin ‘Keçi Kalesi’ bulunyor. 300 metre yükseklikte, Menderes Ovası’nın tamamını görebileceğiniz bu şahsi yanın evvelce ticaret yollarını denetim edebilmesi ve dışarıdan gelecek rastgele bir tehlikeye, tehdide karşı halkı haberdar etmesi açısından çok değerli bir noktası varmış, Rivayete nazaran fethedilmesi güç olan kaleyi ve kenti ele geçirmek isteyen bir kumandan keçilerin boynuzlarına fenerler bağlayarak, kalenin yolunu tutmuş. Kalede bulunan nöbetçi erler keçileri askeri ordu sanarak kaleyi terk etmişler ve sonunda hiçbir kan dökülmeden kale ve kent ele geçirilmiş. Bundan ötürü buraya ‘Keçi Kalesi’ deniyor. Eksiksiz bir panoramik manzara…
Hürriyet
