4,9 milyonluk nüfusa sahip Yeni Zelanda’da 1 yıldır görülen toplam koronavirüs hadise sayısı 2378. Bu şahıslardan 2285’i iyileşirken 26’sı hayatını kaybetti. Olağan ki bu istatistiklerde Yeni Zelanda’nın coğrafik pozisyonunun rolü çok büyük. Okyanusun ortasında bir ada ülkesi olan Yeni Zelanda’nın rastgele bir ülkeye kara hududu yok. Dahası nüfusu da epeyce seyrek. O nedenle direkt bir kıyaslama yapmak çok mümkün değil.
Lakin yalnızca coğrafik özellikleri de Yeni Zelanda’nın Covid-19 karşısındaki muvaffakiyetini anlamak için kâfi değil. Analistler işin sırrını Yeni Zelanda hükümetinin birinci günden beri yürüttüğü bağlantı kampanyasında aramak gerektiğini söylüyor.
GRUP RUHU VE NEZAKETLE HALKIN KALBİNİ KAZANMIŞLARDI
Geçen yıl mart ayının ortalarında ülkedeki hadise sayıları tırmanmaya başladığında Yeni Zelanda, Başbakan Jacinda Ardern’in “güçlü müdahale, erken müdahale” diye özetlediği virüsün kökünü kazıma stratejisini benimsedi. Ülke genelindeki herkesin karantina kurallarına eksiksiz uymasını sağlamak için insanlarda endişe uyandırmak yerine onları sürecin bir modülü olmaya ikna etmeyi ve bir ekip ruhu yaratmayı amaçlayan bir kampanya hazırlandı. Sarı beyaz renkleriyle ve “Covid-19’a Karşı Birleşin” sloganıyla bu kampanya Covid’le çabanın ulusal sembolü haline geldi.
Kampanyanın en kıymetli ögesi direkt virüse ya da hastalığa değil herkesin birbirini nasıl koruyacağına odaklanmasıydı. Başbakan Ardern ve Sıhhat Genel Yöneticisi Dr. Ashley Bloomfield da “Evde kalın, hayat kurtarın”, “Nazik olun” ve “Virüslüymüşsünüz üzere davranın” bildirilerini sık sık tekrarlayarak halka örnek oldu.
İkili basın toplantılarındaki tutumları ve telaffuzlarıyla Yeni Zelandalılar’dan büyük alkış aldı. Hatta bir ankette, Yeni Zelandalıların yüzde 78’i pandemi sırasında hükümete duydukları itimadın arttığını söyledi. Bilhassa Ardern’in sık sık kullandığı “5 milyonluk takım” söylemi epeyce başarılı oldu.
5 MİLYONLUK GRUP ÇATIRDAMAYA BAŞLADI
Fakat ülkede yaşanan son gelişmeler bu grup ruhunun sallantıda olduğuna işaret ediyor. Çünkü hafta sonu, Auckland’da 2 yeni koronavirüs hadisesi keşfedildi. Bu olayların, karantina kurallarına uymamaları sonucu virüs kaptıklarının anlaşılması ise hem yetkilileri hem de vatandaşları hayli kızdırdı. Auckland genelinde 3’üncü düzey karantina ilan edildi yani mecburî haller dışında herkes meskenlere kapandı.
Hadiselerden biri 21 yaşında bir üniversite öğrencisi olan ‘M’ydi. ‘M’ enfeksiyon kuşkusuyla Covid-19 testi yaptırmış lakin konut karantinasına girip sonuçları beklemek yerine spor salonuna ve halka açık çeşitli yerlere giderek neredeyse 200 bireyle temas kurmuştu. Testi olumlu çıkan ‘M’nin virüsü annesi ‘N’den kaptığı anlaşıldı. Zira ‘N’ geçtiğimiz ay virüsün patlak verdiği lisedeki olaylardan biri olan ‘D’nin annesiyle hem de 3’üncü düzey karantina esnasında yürüyüşe çıkmış ve bunu filyasyon gruplarına bildirmemişti.
BAŞBAKAN’IN 1 YILLIK SÖYLEMİ BİR ANDA DEĞİŞTİ
Başbakan Ardern’in bu olay üzerine yaptığı açıklama 1 yıldır kullandığı şefkatli telaffuzun çok uzağındaydı. Karantinayı bozanlara öfkeli olduğunu belirten Ardern, vatandaşları da birbirlerine hesap sormaya davet etti. Kurallara uymayanlar hakkında tüzel süreç yapılıp yapılmayacağı kararının poliste olduğunu söyleyen Ardern, ‘M’ ve ‘N’nin “ulusun tamamının nezdinde yargılanmakta olduğunu” belirtti ve ekledi: “Hiç kimse, kabine üyeleri, hiçbir bakan, hiçbir siyasetçi, konuştuğum hiç kimse, bunun kabul edilebilir olduğunu düşünmüyor. Burada yaşanan açık bir ihlaldir ve herkes bu nedenle öfkelenmiştir.”
‘M’ ve ‘N’den birkaç gün evvel de bir fast-food çalışanı olduğu açıklanan ‘L’ bir krize neden oldu. 26 Şubat’ta Covid-19 testi müspet çıkan ‘L’nin 22 Şubat’ta işe gittiği öğrenildi. Ardern gazetecilerin bir sorusu üzerine bu kişinin konut karantinasında olması gerektiğini söyledi. Lakin ‘L’ yetkililerin kendisine meskende kalması gerekmediğini söylediğini açıkladı ve Başbakan’dan özür talep etti. Newshub’a konuşan genç bayan, “Yapmadığımız şeyler yüzünden cezalandırılıyor olmamız haksızlık” derken insanların kendisine ve ailesine toplumsal medyada saldırdığını öne sürdü.
Ardern ise halinde kararlı: “5 milyonluk grubun birtakım üyelerinin bizi hayal kırıklığına uğratması kabul edilebilir değil.”
NEDİR BU GÜNEY AUCKLAND’İN ÖZELLİĞİ?
Bu noktada olayların daima Güney Auckland’de ortaya çıktığının altını çizmekte yarar var. Çünkü bu bölge Yeni Zelanda’da çoğunlukla gençlerin ve Maoriler ile Polinezyalılar üzere yerli etnik kümelerin yaşadığı bir semt. Ülkede 1970’lerden bu yana “Güney Auckland” tabiri hata, şiddet ve yoksulluğu anlatan negatif bir manayla kullanılıyor. Bilhassa medyada, bölgede yaşanan rastgele bir olumsuzluğu semtin tüm sakinlerine mal eden sözler sık sık karşımıza çıkabiliyor. Geçtiğimiz yıl ağustos ayında artan olayların da bu bölgeden yayıldığı anlaşılmıştı. Bu nedenlerden dolayı Güney Auckland sakinlerine aşılarda öncelik verilmesi istikametinde de hükümet üzerinde güçlü bir baskı bulunuyor.
Kelam konusu hadiseler karşısında Başbakan Ardern’in sertleşen telaffuzuna hak verenler çok. Hatta bunu yetersiz bulanlar bile var. Örneğin muhalefetteki Ulusal Parti, mesken karantinası yönergelerine uymayanlara yaptırımlar uygulanmasını ve kuralları ihlal edenlere para cezaları verilmesini istiyor. Parti sözcüsü Chris Bishop Yeni Zelanda’nın “yüksek güven” modelinin yıkılmaya başladığını belirterek, “İnsanlar kurallara uymak için baskı hissetmiyor zira bir yaptırım yok” derken Auckland’in 3’üncü düzey karantinadan çıkarılmasının büyük bir yanılgı olduğunu savundu.
Fakat uzmanlar bu türlü bir cezalandırma yaklaşımının, insanların karantinaya bağlılığını daha da zedeleyebileceğini düşünüyor. Auckland Üniversitesi’nden mikrobiyoloji uzmanı Siouxsie Wiles, insanların temaslı olduklarını açıklayabilmek için rahat etmek zorunda olduklarını belirterek, “En son istediğimiz şey kuralları ihlal edenlerin test olmak için öne çıkmamaları ya da filyasyon takımlarından kimle görüştüklerini gizlemeleridir. İnsanların işbirliğine muhtaçlığımız var” dedi.
2 HADİSE İÇİN 1,5 MİLYON KİŞİ KARANTİNAYA ALINIR MI?
Öteki yandan bir ya da iki hadise çıktı diye 1,5 milyon nüfuslu bir kentin karantina altına alınmasını gaddarlık olarak görenler de var. Aşikâr toplulukların hatta bireylerin bu formda parmakla gösteriliyor olması da büyük reaksiyon topluyor. Bir başka muhalefet partisi olan sağcı ACT’in önderi David Seymour Ardern’i tekrar hortlayan salgının cürmünü isimsiz bireylere atmakla suçlarken hükümete olayların ortaya çıktığı yer olan Güney Auckland’deki filyasyon çalışmaları konusunda şeffaflık daveti yaptı.
Mahallî siyasetçiler de Ardern’in kullandığı lisanı ve bölgenin sakinleriyle kurulan bağlantısı eleştirdi. Maori Partisi Eş Lideri Debbie Ngarewa-Packer ‘M’nin kamuoyu kınasın diye ortaya atıldığını, başkalarına de üstü kapalı bir biçimde “Uslu olmazsanız polis gelir” bildirisi verildiğini söyledi. Yeşiller Parti’sinin Güney Auckland’li milletvekili Teanau Tuiono ise insanların kuralları uymakta başarısız olmasının “mesajı veren şahısların strateji hatalarından” kaynaklandığını belirtti ve yerele inme daveti yaptı.
Manukau Belediye Meclis Üyesi Fa’anana Efeso Collins de Yeni Zelanda’nın koronavirüsle gayretinin yükünü Güney Auckland’de yaşayan toplulukların omuzlarına yüklendiğini, karşılığında ise gerekli dayanağın ve ilginin verilmediğini söyledi. Hükümete mahallî yetkililerle iş birliği yapılması davetinde bulunan Collins, Stuff’a “Yavaş yavaş nezaket sonrası periyoda geçiyoruz, artık 5 milyonluk bir kadro olmaktan çıkıp insanlara itaat etmelerinin söylendiğini duyuyoruz” dedi.
Hürriyet
